آساک۱۳

اَللّهُمَ عَجِّلْ لِوَلیّکَ الْفَرَجَ وَ الْعافیةَ وَ النَّصْرْ وَ جَعَلْنا مِنْ خَیرِ انْصارِه وَ اعوانه وَ المُسْتَشْهَدینَ بَینَ یَدَیه

آساک۱۳

اَللّهُمَ عَجِّلْ لِوَلیّکَ الْفَرَجَ وَ الْعافیةَ وَ النَّصْرْ وَ جَعَلْنا مِنْ خَیرِ انْصارِه وَ اعوانه وَ المُسْتَشْهَدینَ بَینَ یَدَیه

۱۱ مطلب با موضوع «J» ثبت شده است

شروع، پایان،‌لحن و اسامی

| شنبه, ۲۲ آبان ۱۳۹۵، ۰۱:۰۰ ب.ظ | ۰ نظر

شروع و پایان:

- از آن‌جایی‌که زمانه عوض شده و همه‌چیز مطابق روز پیشرفت کرده، شروع داستان هم دیگر مثل روزهای قدیم نیست که بگوییم «یکی بود یکی نبود، یه مردی بود که...» این شیوه دیگر حتی برای داستان‌های کودک هم به ندرت استفاده می‌شود و کارایی چندانی ندارد.

- مهم‌ترین نکته در مورد یک شروع خوب، حذف غیر ضروریات است. یعنی لازم نیست یک ساعت مقدمه‌چینی کنید و شخصیت یا وقایع را معرفی کنید تا به حادثه اصلی داستان برسید. خیلی‌وقت‌ها شروع کردن داستان درست از وسط حادثه جذاب‌تر است.

- خلاقیت، خلاقیت، خلاقیت! شروع‌های خوب نه تنها مقدمه‌چینی ندارند بلکه در همان چند خط اول خلاق بودن نویسنده‌شان را داد می‌زنند. یک شروع خلاقانه می‌تواند یک دیالوگ از زبان یکی از شخصیت‌های داستان باشد (مثلا: «بدبخت شدیم سعید!» این را گفت و از اتاق بیرون رفت)، می‌تواند بیان یکی از حس‌های پنجگانه باشد (مثلا: بوی خون تازه از طرف آشپزخانه می‌امد) و... (از خودتان خلاقیت نشان بدهید دیگر!)

- همان‌قدر که حرف اضافه زدن در شروع ممنوع است در پایان هم ممنوع است. یعنی بهتر است داستان در اوج و بعد از گره‌گشایی از حادثه اصلی تمام شود. نه این‌که بعد از آن باز هم کلی توضیح در مورد پایان ماجرا داده‌شود.

- خلاقیت در پایان هم گاهی معجزه می‌کند. خلاقیت در پایان می‌تواند یک سوال برای به فکر فرو بردن خواننده باشد، یک جمله تاثیر گذار، یک دیالوگ و...

- خیلی‌ها پایان باز را برای انتهای داستان‌شان انتخاب می‌کنند. پایان باز وقتی بهتر جواب می‌دهد که خواننده را بین دو ابهام بگذارد تا به میل خود یکی را انتخاب کند نه این‌که بین دنیایی از ابهامات و در میان داستان خواننده را به حال خود رها کنیم به بهانه پایان باز.

 

لحن، اسامی و...:

- «هر چه از دل برآید لاجرم بر دل نشیند». یعنی لازم نیست برای داستان نوشتن دنبال کلماتی بگردید که از فضا آمده‌اند. شمای نویسنده یک آدم عادی هستید، خوانندگان‌تان هم آدم عادی‌اند. پس به زبان عادی (همانطور که با دیگران حرف می‌زنید) داستان بنویسید تا بر دل خواننده‌ها بنشیند.

- البته منظور از «از دل برآمدن» نوشتن دل‌نوشته و قطعه ادبی نیست. حواس‌تان باشد که نه‌تنها باید نکات داستان‌نویسی را رعایت کنید، بلکه باید حواستان به تفاوت‌های داستان با سایر قالب‌های ادبی مثل شعر و نثر ادبی و غیره هم باشد.

- غیر از رعایت ویژگی‌های شخصیت‌های داستانی، حواستان به ویژگی‌های راوی هم باشد. اگر راوی یکی از شخصیت‌های داستان است، لحن نوشته‌تان باید با ویژگی‌های او همسانی داشته باشد. نوع روایت یک دکتر، یک گزارشگر ورزشی، یک میوه‌فروش، یک شاعر و ... با هم متفاوت است. 

- حواستان باشد که محاوره‌نویسی در داستان معمولا توصیه نمی‌شود. مگر برای نوشتن دیالوگ‌ها.

- و اما می‌رسیم به نکته مهمی به اسم «نام داستان». چیزی که بر خلاف کوتاه بودنش نقش بسیار مهمی در جذب خواننده دارد. یک چیزی شبیه تابلوی حراج جلوی مغازه‌ها که نقش جذب مشتری را به عهده دارد.

- عبارت‌های تکی (کلبه چوبی)، نام اشخاص (پروانه)، ضرب‌المثل‌ها (جوینده یابنده است) و این جور عبارت‌های ساده اگرچه یک دوره‌ای به عنوان اسامی داستان‌های خوب انتخاب می‌شده‌اند اما این روزها در مورد اسم داستان هم باید خلاقیت به خرج بدهید و نام متفاوتی انتخاب کنید که خواننده بیشتر جذب آن شود. (برای بهتر متوجه شدن می‌تواند اسامی داستان‌های تازه منتشر شده نشرها و یا اسم فیلم‌های سینمایی چند سال اخیر را بررسی کنید.)

- اسم غیر از خلاقانه بودن، نباید تابلو باشد. یعنی نباید داستان را لو بدهد. مثلا این‌که اسم داستان را بگذارید «خانه جن‌زده» و بعد ده صفحه داستان در مورد خانه‌ای که جن دارد بنویسید، هیجان را از همان اول از خواننده می‌گیرد.

- اسم فقط به اسم داستان خلاصه نمی‌شود. در مورد اسامی شخصیت‌هایتان هم خوب فکر کنید. به طور مثال همین حالا من اگر بگویم «شمسی» یک جور تصور خاص توی ذهن شما می‌آید و اگر بگویم «الیزابت» یک تصور دیگر. پس اسمی را انتخاب کنید که به ویژگی‌های شخصیت داستانتان بخورد.

..........................

منبع: سایت جیم jeem.ir

زاویه دید و توصیف

| جمعه, ۲۱ آبان ۱۳۹۵، ۰۱:۰۰ ب.ظ | ۰ نظر

اویه دید

- اصلا قصد ندارم در مورد انواع زاویه دید مثل دانای کل محدود، اول شخص شرکت‌کننده، زاویه دید نمایشی و غیره صحبت کنم. همین که بدانید یک نوع روایت به اسم سوم شخص و یک نوع روایت به اسم اول شخص وجود دارد، فعلا کافی‌است.

- برای روایت داستان از شیوه‌های دیگری مثل مجموعه نامه، یادداشت‌های روزانه، دوم شخص مفرد و... هم استفاده می‌شود اما اصل همان دو موردی است که در بالا گفتیم.

- راستش را بخواهید من به شخصه فقط یک بار قبل از نوشتن یک داستان به این فکر کرده‌ام که داستانم را در چه زاویه‌دیدی بنویسم. وگرنه معمولا هر کس داستانش را بالاخره با یک زاویه دیدی می‌نویسد و فقط سعی می‌کند وسط داستان زاویه را خراب نکند و هی از این شاخه به آن شاخه نپرد.

- این‌که اکثریت افراد شیوه سوم شخص را برای داستان نوشتن انتخاب می‌کنند به این دلیل است که نویسنده به عنوان راوی بیرون از داستان نشسته و خیلی راحت از همه چیز اطلاع دارد و دست به نوشتن می‌برد، مثلا می‌گوید «فلانی که قیافه‌اش عین خرخون‌هاست» درحالی که اگر شیوه اول شخص را انتخاب کرده باشد خیلی مسخره به نظر می‌رسد که در مورد خودش بگویم «من که قیافه‌ام عین خرخون‌هاست!». البته این را هم یادتان باشد که در شیوه اول شخص روایت لحظه‌های حسی و درونی و افکار و عقاید شخصیت داستان، برای نویسنده راحت‌تر است.

توصیف

-توصیف هم یکی از آن مواردی است که اگرچه در کتاب‌های علمی خیلی درباره‌اش حرف می‌زنند اما به نظر من باید در عمل خودش را نشان بدهد نه در قالب حرف.

- برای توصیف یک قانون کلی وجود دارد: «تابلو بازی ممنوع، مگر در یک مورد!»

- حواستان باشد که تابلو بازی در همه‌چیز ممنوع است. یعنی شما برای توصیف شخصیت داستان نباید بگویید «فلانی که موهای مشکی موج‌داری داشت و تازه درسش را در رشته ادبیات تمام کرده بود، با ترس بسیار، به طرف در رفت!» یا مثلا برای توصیف مکان داستان نباید بگویید: «در شهری واقع در شمال شرقی ایران که سالانه زائران زیادی به آنجا می‌آمدند، زندگی می‌کرد»، یا برای توصیف حادثه اصلی نباید بگویید: «سیل مثل یک بدبختی بزرگ زندگی‌شان را به هم ریخته بود.» این تابلو بازی‌ها حال خواننده را می‌گیرند!

- پس چه بگوییم؟ از وسایل دیگری برای توصیف استفاده کنید. گفتیم که داستان مثل زندگی واقعی است. پس مثل زندگی واقعی خرده‌ریزهایی هم دارد. اینکه شخصیت داستان وقتی به طرف در می‌رود قلبش تند تند بزند، اینکه در طول داستان یک بار از نشانه «گنبد طلایی» استفاده کنید، اینکه خانه شخصیت اصلی‌تان خراب‌شده باشد و تنها یادگارش یعنی آلبوم عکس‌شان هم خیس شده باشد، ترس و مکان و بدبختی را نشان می‌دهند و نیازی به تابلو بازی نیست.

- حتما می‌پرسید آن یک مورد استثنا چیست؟ خب حقیقت این است که هر داستانی در یک چیز قوی‌تر است. یا طرح قوی دارد یا شخصیت‌های قوی دارد یا توصیف قوی دارد و ... وقتی نقطه قوت داستانتان توصیف باشد، مجازید در توصیف تابلو بازی دربیاورید. یعنی مثلا وقتی قرار است درباره مورچه‌ها داستان بنویسید می‌توانید همه چیز، مثل راهی که می‌روند، چیزی که به دوش می‌کشند، یا حتی پیچ و خم‌های لانه‌شان را هم کامل توصیف کنید. 

.....................

منبع: سایت جیم jeem.ir

شخصیت و گفتگو

| پنجشنبه, ۲۰ آبان ۱۳۹۵، ۰۸:۰۰ ب.ظ | ۰ نظر

شخصیت:

- داستان به هیچ‌وجه نباید بی‌شخصیت باشد. البته خیلی هم نباید با شخصیت باشد. یعنی تعداد شخصیت‌های فرعی و شخصیت‌ها (یا شخصیت) اصلی باید با موضوع و حجم داستان‌تان متناسب باشد.

- شخصیت داستانی می‌تواند یک آدم، یک حیوان، یک خودکار، یک هویج یا هر چیز دیگری باشد که در روند داستان نقش اساسی به عهده دارد.

- هر شخصیتی(چه داستانی، چه غیر داستانی، مثل پسرخاله‌تان!) یک سری ویژگی‌ها دارد که عبارتند از: ویژگی‌های بیرونی (مثلا قد بلند، چشم رنگی و...)، ویژگی‌های درونی (مثلا ترسیدن از حشرات، علاقه به رنگ نارنجی، لرزیدن دست وقت عصبانیت و...)، ویژگی خاص (مثلا عاشق خوردن نیمرو با دارچین!). این آخری همان چیزی است که شخصیت داستان شما را از یک شخصیت دیگر متمایز می‌کند. (پس یک بار دیگر با دقت بخوانیدش).

- در مورد این‌که چطور در داستان ویژگی‌های شخصیت را نشان بدهیم (مثلا چطور بگوییم فلانی عصبانی است، به جای گفتن «فلانی با خشم زیاد به طرف در رفت!») در قسمت بعد صحبت می‌کنیم. فعلا بچسبید به ویژگی‌هایش.

- شخصیت‌های داستانی باید واقعی باشند. چی؟ پارادوکس دارد؟ خیر! هر شخصیتی مثل تمام هم‌نوعانش یک زندگی عادی دارد که شما به عنوان نویسنده فقط یک برش از آن را در داستان خود می‌آورید. شخصیت باید آنقدر واقعی باشد که به قول یک نفر (که اسمش را یادم نیست!) بتواند از داستان بیاید بیرون و به خاطر چیزی که درباره‌اش نوشته‌اید از شما تشکر کند یا به فحش‌تان بکشد!

- وجود تضاد در ویژگی‌های شخصیت و حوادث داستان (که قبلا درباره‌اش صحبت کردیم) جذابیت داستان را بالا می‌برد. مثلا پسری که به عنکبوت حساسیت پوستی دارد اما به خاطر کم نیاوردن توی یک شرط‌بندی مجبور می‌شود دستش را تا آرنج توی یک کوزه پر از عنکبوت کند.

گفت‌وگو:

- به قول یکی از اساتیدم، از آن‌جایی که اکثر آدم‌ها در دنیای واقعی قدرت تکلم دارند، شخصیت‌های داستان هم اگر لال نباشند و حرف بزنند، واقعی‌تر به نظر می‌رسند.

- درست است که گفت‌وگو خوب است، اما هر گفت‌وگویی نه! یعنی برای دیالوگ نوشتن، باید توی تک‌تک کلمه‌ها و جمله‌ها دقت کنید. چون گفتگوی بد، جز کسل کردن خواننده (و احتمالا خواباندن او!) به هیچ دردی نمی‌خورد!

- گفتگوهای هم جهت (مخصوصا موافق) معمولا جزو همان گفتگوهای خواب‌آورند. مثل مهمانی‌هایی که سر یک میز نشسته‌اید و یک نفر یک چیز می‌گوید و همه به ترتیب، حرف او را تایید می‌کنند و شما ترجیح می‌دهید پرتقال بخورید تا به حرف‌هایشان گوش کنید! درحالی که اگر یک نفر با گوینده مخالفت کند، شنیدن بحث‌های موافق و مخالف جذاب‌تر می‌شود.

- یادتان نرفته که گفتیم شخصیت‌ها واقعی‌اند. خواننده‌های داستان هم واقعی‌اند. عده‌ای از میان همین مردم. پس گفت‌وگوها هم باید واقعی باشد. یعنی از فضا نیامده باشند و توی زندگی واقعی اتفاق بیفتند. کم پیش می‌آید که دو نفر توی اتوبوس درباره فرمول‌های فیزیک اتمی صحبت کنند و دیگران مایل به شنیدن باشند درحالی که اگر همان دو نفر در مورد خودکشی فلان بازیگر حرف بزنند، همه حواس‌شان را جمع می‌کنند که ببینند چه چیزی متوجه می‌شوند.

- همان‌قدر که خودتان توی حرف‌هایتان احساساتتان را بیان می‌کنید، شخصیت‌های داستانتان هم باید همین کار را بکنند.

........................

منبع: سایت جیم jeem.ir

طرح و ایده

| چهارشنبه, ۱۹ آبان ۱۳۹۵، ۰۱:۰۰ ب.ظ | ۰ نظر

طرح :

- اگر بخواهم خیلی مختصر و مفید حرف بزنم، طرح همان «نقشه گنج» است. یعنی چیزی که شما را به گنج‌تان (که همان داستان باشد) می‌رساند. یعنی هر وقت به طرحتان نگاه کنید می‌فهمید کجای راهید، باید از کجا بروید، چه موانعی پیش رو دارید و چه شرایطی را باید در داستان‌تان در نظر بگیرید. یعنی... باز هم توضیح بدهم؟!

-اگر با مثال نقشه زیاد ارتباط برقرار نکردید می‌شود گفت که طرح یک فرمول ریاضی است که باید بالای دفترتان بنویسید تا اعداد (اینجا منظورمان کلمات است) را در جای درست‌شان وارد کنید و نتیجه درست (داستان) را بیابید.

-در طرح داستان همه چیز مشخص است. تاکید می‌کنم «همه‌چیز»! یعنی چی؟ یعنی زمان وقوع داستان، مکان وقوع داستان، شخصیت‌ها، حادثه یا حوادث اصلی، و شروع و پایان ماجرا. خلاصه اینکه همه‌چیز باید آماده پیش رویتان باشد که هر وقت دلتان خواست خودکار بردارید و شروع به نوشتنش کنید. یک چیز شبیه «هلو برو تو گلو!»

-توضیح بس است. بگذارید یک مثال بزنم. این طرح داستانی معروف از «ا. هنری» است: دخترکی سخت بیمار است و پزشک معالج می‌داند که توانایی او هر روز کمتر می‌شود. دخترک توی خانه افتاده و فقط از پنجره دیواری را می‌بیند که روی آن پیچکی هست و برگ‌هایش با هر بادی که می‌وزد دانه دانه می‌افتد. او مطمئن است که با افتادن آخرین برگ می‌میرد. ولی یک برگ روی دیوار می‌ماند و دخترک حالش رو به بهبود می‌رود. به جای او، پیرمرد نقاشی که هم‌خانه‌اش بوده به خاطر ذات‌الریه می‌میرد. چون در آن شب سرد یک نردبان برداشته و برگی روی دیوار نقاشی کرده بود... 

تکلیف: به وجود زمان، مکان، شخصیت‌ها، حادثه اصلی و شروع و پایان داستان در طرح بالا فکر کنید! (چه تکلیف خوبی!)

 

گره:

-گره، ابهام، علامت سوال‌های داستانی و هر اسم دیگری که روی آن بگذارید، در واقع همان «اتفاق» یا «حادثه» خودمان است.

-همانطور که گنج پیدا کردن از یک مسیر ساده و بدون ماجراجویی اصلا لذت ندارد (مثلا شما هم تایید کنید که لذت ندارد!)، داستان بدون اتفاق هم، نه نوشتنش لذت دارد، نه خواندنش. (فکر کنید در طرح بالا نویسنده می‌گفت: دختری مریض شد و نمرد ولی پیرمرد نقاش مرد!

- درست است که حادثه داستان را قشنگ‌تر می‌کند اما لطفا جوگیر نشوید و همه حادثه‌های‌تان را برای این داستان مصرف نکنید. می‌دانید که قرار است داستان کوتاه بنویسیم نه رمان، و قرار است شما بعدا هم باز داستان بنویسید. پس فقط یک حادثه درست حسابی یا چند حادثه مرتبط برای این داستان‌تان کنار بگذارید.

- دقت کردید که گفتم حادثه مرتبط؟ این کلمات کوچک را دست کم نگیرید ها! مثلا باز هم در طرح بالا، اگر دخترک خود به خود خوب می‌شد و یک ماه بعد پیرمرد می‌مرد، داستان هیچ جذابیتی نداشت ولی مرتبط بودن مردن یکی و خوب شدن آن دیگری آنقدر داستان را قشنگ کرده که حتی اشک آدم را درمی‌آورد.

- گره‌گشا باشید. این‌که هی گره بیاندازید توی زندگی شخصیت‌های داستان، هنر نیست. یعنی وقتی هنر است که خودتان هم بتوانید گره‌ها را باز کنید. خواننده بیچاره‌ هم وقتش را از سر راه نیاورده که تا ابد سیر حوادثی که شما ساخته‌اید را بخواند، بالاخره یک جا باید حادثه یا حادثه اصلی (در بین چند حادثه) را حل کنید که به آن «نقطه اوج» هم می‌گویند.

- برای دیدن یک نمونه خوب از حوادث مرتبط می‌توانید فیلم سینمایی «خط ویژه» را نگاه کنید.

........................

منبع: سایت جیم jeem.ir

داستان نویسی

| سه شنبه, ۱۸ آبان ۱۳۹۵، ۰۱:۰۰ ب.ظ | ۰ نظر

جنگ اول:

- داستان کوتاه با رمان فرق دارد. با داستانک هم همینطور. من که آمار نگرفته‌ام، اما آنهایی که آمار گرفته‌اند می‌گویند معروف‌ترین داستان‌کوتاه‌های جهان حجمی بین دو تا چهار هزار کلمه داشته‌اند. 

- داستان کوتاه با دل‌نوشته و یادداشت هم فرق دارد. فرق‌شان هم در عناصر داخلی آن‌هاست که با هم در جلسات پیش رو بررسی می‌کنیم.

- برای پختن قرمه‌سبزی نیاز به حوصله و زمان دارید. یعنی اول پیاز و گوشت را تفت می‌دهید و بعد سبزی را اضافه می‌کنید و ... پس انتظار نداشته باشید در عرض یک دقیقه و همین اول کار بتوانید داستان بپزید.

- بیایید از همین اول به هم قول شرف بدهیم که تنبلی نکنیم. اگر قرار است تمرینی را بنویسیم، خب بنویسیم! و اگر قرار است داستانی را بخوانیم، حتما بخوانیم.

- این را هم گفته باشم که چیزهایی که می‌نویسم خلاصه آموخته‌ها و تجربیات شخصی من است که می‌تواند با نظر دیگران موافق یا مخالف باشد. از خواندن تمرین‌های‌تان (که نتیجه موافقت با حرف‌هایم است) خوشحال می‌شوم، از خواندن نقدها و بحث‌های‌تان هم همینطور.

- به فعال‌ترین عضو کارگاه در طول این پنج هفته، هدیه‌ای به رسم یاد بود (که جنبه مادی هم در کنار جنبه معنوی خواهد داشت!) داده می‌شود. همینطور داستان‌های نوشته شده در پایان کارگاه در سایت منتشر شده و به بهترین‌شان باز  هم همان هدیه بالا داده می‌شود.

 

چیز داستانی:

- اولین مبحثی که می‌خواهیم درباره‌اش صحبت کنیم «چیز» است. همان «سوژه»، «ایده»، «طرح یک خطی» یا هر «چیز» دیگری که اسمش را می‌گذارید. منظورم همان جرقه‌ای است که با کمی تمرین تبدیل به یک داستان آتشین می‌شود.

- ایده کجاست؟ این‌جا، آن‌جا، همه جا! ایده می‌تواند یک بو، یک صدا، یک اسم، یک عکس، یک ویژگی اخلاقی، یک نوع حس مثل زبری یا تیزی و ... باشد.

- سعی کنید ایده جمع‌کن خوبی باشید. از لابه‌لای حرف‌های مردم، از توی فروشگاه، از کنار پیاده‌رو، از هر جایی که نظرتان را جلب کرد، ایده‌ها را جمع کنید و یک جا یادداشت کنید که مطمئنا یک روز به کارتان می‌آیند.

- یادتان باشد تا وقتی اتفاقی در این ایده‌های ساده نیفتد، نمی‌توانند قابلیت تبدیل شدن به «ایده داستانی» را داشته باشند. یعنی «اتفاق» جز جدانشدنی آن «ایده» است. مثلا شیشه ادکلن برادرتان ایده داستانی نیست ولی وقتی از دست‌تان بیفتد و بشکند، می‌توانید دنباله تصورتان را بگیرید و از این «ایده داستانی» یک داستان بسازید. یا شکوفه‌های درخت توی حیاط شاید به تنهایی ایده داستانی نباشند، ولی وقتی تصور کنید که هر کدام بعد از باز شدن یک پرنده خواهند شد، کم کم آن جرقه داستانی در ذهن‌تان شکل می‌گیرد. 

- برای ایجاد کردن این اتفاق جوگیر باشید. جوگیری که همیشه بد نیست. به ساده‌ترین چیزهای اطراف‌تان جوگیرانه نگاه کنید و ببینید قابلیت همراهی با یک اتفاق و تبدیل شدن به یک داستان را دارند یا نه. (منظور از اتفاق، حادثه اصلی داستان نیست. فقط می‌خواهیم به چیزهای ساده، طور دیگری نگاه کنیم).

- یادتان نرود ایده مناسب با داستان‌تان را انتخاب کنید. مثلا زندگی غم‌انگیز مادربزرگ‌تان از بدو تولد تا کهنسالی، شاید موضوع خوبی برای یک رمان باشد، ولی قطعا برای داستان کوتاه نیست. حتی اگر یک روز از زندگی مادربزرگتان را بخواهید بنویسید، شاید برای یک داستان بزرگ‌سال مناسب باشد، ولی برای یک داستان کودک نیست. پس قبل از انتخاب ایده، تکلیف‌تان را با خودتان مشخص کنید که چه و برای که می‌خواهید بنویسید.

.............ٔ.....

منبع: سایت جیم jeem.ir

قالب مطالب

| دوشنبه, ۱۷ آبان ۱۳۹۵، ۰۱:۰۰ ب.ظ | ۰ نظر

در این مطلب می‌خواهیم در مورد قالب و فرم‌های نوشتن صحبت کنیم. خب ما کلی فرم و قالب در نوشتن داریم. از رمان و داستان کوتاه و مینیمال بگیر تا گزارش و یادداشت و مقاله و...

در مورد هر کدام هم کلی کتاب و جزوه تهیه شده است. ولی آیا کسی که به نوشتن علاقه دارد لازم است برود سراغ خواندن این چیزها؟ جوابش مشخص است.

اگر می‌خواهید نویسندگی را حرفه‌ای ادامه دهید، بله؛ حتما لازم است. ولی اگر هدف‌تان از نوشتن بنویسید صرفا بیان حرف‌ها و عقایدتان و به اشتراک گذاشتن آن است، من می‌گویم الزامی در کار نیست؛ البته حرفم به این معنی نیست که اگر رفتید سراغ خواندن مراجع مربوط به نویسندگی، ضرر می‌کنید.

پیشنهاد من به شما به جای رفتم به سراغ کتاب‌ها و جزوات آموزشی، خواندن نمونه‌های خوب است. مجلات را ورق بزنید و گزارش‌ها و یادداشت‌ها را بخوانید، در آن‌هایی که به دل‌تان نشست و از سبک نوشته‌ شدنش خوش‌تان آمد، دقیق شوید. ببینید مطلب چطور شروع شده، بسط داده شده و در انتها چطور جمع شده است. بعد سعی کنید همین روش‌ها را در مطالب خودتان پیاده کنید.

رمان و داستان بخوانید، ببینید نویسنده از چه زاویه‌ دیدی وارد ماجرا شده. توصیفات و عبارات بامزه را در ذهن‌تان نگه دارید. دقت کنید نویسنده چطور ماجرا را روایت می‌کند، کجا سرنخ‌ها را رو و چالش‌ها را به داستان اضافه کرده است. بعد شما هم می‌توانید با همین تجربیات هر وقت یک سوژه خوب داشتید، یک داستان قشنگ بنویسید.

حرف آخر این است، قبلا هم گفتیم در این پاتوق قصد نداریم مباحث خشک تئوریک را بیان کنیم. پس در مورد قالب و شکل و شمایل نوشتن مطلب باید بگویم هیچ توصیه‌ای بهتر از نگاه کردن به نمونه‌های خوب و تقلید از آن ندارم. این طوری بعد از مدتی و با تغییر در سبک‌ها، قطعا به مدلی خواهید رسید که منحصر به خود شماست.

.....................

منبع: سایت جیم jeem.ir

ریز کردن سوژه + خبرنگاری بی بی سی

| يكشنبه, ۱۶ آبان ۱۳۹۵، ۰۱:۰۰ ب.ظ | ۰ نظر

لان و در این‌جا قصد داریم تا در مورد یک موضوع مهم صحبت کنیم. این‌که حالا که یک سوژه خوب انتخاب کردیم و می‌دانیم که یک متن باید چه اجزایی داشته باشد و چه کیفیتی؛ اصلا چه چیزی بنویسیم؟!

مثلا من می‌دانم که نوشتن در مورد متکدیان خیابانی سوژه خوبی است، چون اکثر مردم با آن موجه شده‌اند و یک معضل اجتماعی است. اما وقتی پای نوشتن می‌آید، می‌مانم که خب حالا قرار است چه بنویسم؟! در حقیقت لازم است که من اول سوژه‌ام را ریزتر کنم و بعد هم مشخص کنم که چه باید نوشت. از کجا باید فهمید چه باید نوشت؛ این‌جا قرار است با بیان تجربیات‌مان چند راه حل مناسب پیدا کنیم.

 

|| نیاز و خواسته مخاطب را بشناس

اول این‌که من باید بدانم، چیزی که می‌خواهم بنویسم، یا باید نیاز مخاطب من باشد یا خواسته و علاقه او (البته این نیاز و خواسته در اکثر موارد مرز باریکی دارند و حتی در هم تنیده‌اند). پس با این اوصاف خیلی چیزهایی که در ذهن‌مان می‌گذرد را می‌شود گذاشت کنار.

در همین مثال متکدیان خیابانی، اگر من بروم و از اسم این آدم‌ها بنویسم که مثلا در محله ما 10 متکدی اسم‌شان اصغر است و 5 نفر کامبیز، نه نیاز مخاطب من است و نه خواسته و علاقه او. ولی اگر من بروم از درآمد آن‌ها بنویسم این چیزی است که مورد علاقه مخاطب است و برای خود من هم سوال است که این متکدیان چقدر در روز درآمد دارند؟ و برای شنیدن جوابش مشتاق هستم.

یا اگر بیایم و در مورد این بنویسم که دستور دین برای ما چیست وقتی کسی آمد جلوی‌مان و گفت به من کمک کن، بچه مریض دارم یا نسخه دکتر دارم ولی پول ندارم؛ این می‌شود تشخیص نیاز مخاطب. چون یک بچه شیعه باید بداند دینش و امامش در این باره چه چیزی گفته است.

* یک نکته مهم این‌که خیلی چیزها نیاز ماست، ولی بعضی وقت‌ها حال و حوصله خواندن و شنیدن در موردش را نداریم و بعضی وقت‌ها برعکس تشنه آن هستیم. تشخیص این زمان کار نویسنده آگاه است و در خوانده شدن مطلبش خیلی نقش دارد. این جور مواقع باید جو موجود در فضای مخاطب را درست درک کرد و این کار بیشتر با حضور و پرس و جو در آن جمع ممکن است.

 

|| این سوال‌ها را حتما از خودتان بپرسید

چند تا سوال هست که پرسیدن آن از خودمان، خیلی به این‌که چه چیزی بنویسیم کمک می‌کند.

- آیا نوشته من به حل معضل کمک می‌کند؟

- آیا اطلاعات یا نگاه جدیدی به مردم می‌دهد؟

- آیا از تکرار یک اتفاق بد جلوگیری می‌کند یا باعث تکرار یک اتفاق خوب می‌شود؟

.....................

منبع: سایت جیم jeem.ir

.......................

خبرنگاری به روش بی بی سی

دریافت
حجم: 1 مگابایت

شکسته نویسی + خبرنگاری رویترز

| شنبه, ۱۵ آبان ۱۳۹۵، ۰۱:۰۰ ب.ظ | ۰ نظر

| شکسته نویسی ممنوع!

شاید برای شما هم پیش آمده باشد. مطلبی برای ما فرستاده‌اید، مثلا این جمله در آن بوده «منم کتابو ورداشتم بردم انداختم توی گنجه قایم کردم.» بعد این جمله شما به این شکل تغییر پیدا کرده است. «من هم کتاب را برداشتم و داخل گنجه قایمش کردم»

بعد از انتشار مطلب، شما پیام زدید و با آرزوی سلامتی برای کسی که این بلا را سر مطلب شما آورده، از او علت را پرسیده‌اید.

اول بگویم که هیچ اجباری برای شکسته ننوشتن نیست. همان‌طور که خیلی از نویسندگان معروف مجلات، یادداشت‌های طنز خود را کلا شکسته می‌نویسند. ولی ما برای این تصمیم که در سایت جیم گرفتیم، چند دلیل داشتیم. دلایل‌مان را می‌گوییم، بعد در نظرات در موردش با هم صحبت می‌کنیم.

- انسان حافظه‌ای دارد از نوع دیداری. وقتی شما شکسته می‌نویسید، از خط الرسم آشنا با چشم مخاطب‌تان دور شده‌اید و این یعنی، مخاطب برای خواندن مطلب شما باید انرژی بیشتری صرف کند، علاوه بر این‌که سرعت خواندش کم می‌شود. گاهی هم این شکسته نویسی باعث کژتابی و اخلال در انتقال پیام می‌شود.

- دلیل دوم این است که شکسته نویسی جایی دارد، مثلا شما قصد دارید در نقل قول‌ها با شکسته نویسی مدل یا حس شخصیت نوشته خود را منتقل کنید. حالا اگر مطلب شما از اول شکسته نوشته شده باشد، شما از این فرصت طلایی محروم هستید.

- سوم این‌که کم کم با ورود گویش‌ها و لهجه‌ها، گاهی متن نا خوانا می‌شود. مثلا کل مطلب را به لهجه مشهدی نوشتن، فقط خواننده مطلب را به مشکل می‌اندازد.

یک مثلا می‌گویم خودتان قضاوت کنید.

** به کنار اون کودک رفتمو دیدم داره گریه می‌کنه، بهش گفتم چی شده؟ گفت: «مامانمو می‌خوام...» و دوباره زد زیر گریه.

** به کنار آن کودک رفتم. گریه می‌کرد. به او گفتم چه شده؟ گفت: «مامانمو می‌خوام...» و دوباره زد زیر گریه.

در کدام مورد حس بچه بهتر منتقل می‌شد؟ شما در جمله اول قدرت جمله «مامانمو می‌خوام» را از دست داده‌اید، چون کل متن به همین منوال نوشته شده است.

 

|| چیزی که مطلب را صمیمی می‌کند ادبیات مطلب است

بعضی از نویسنده‌ها به این دلیل شکسته می‌نویسند که فکر می‌کنند، در غیر این صورت، مطلب‌شان صمیمی نیست و مخاطب را پس می‌زند. در جواب این دوستان باید بگویم که این موضوع قطعا اشتباه است و مثال نقض برای این استدلال داستان‌های زیبای جلال آل احمد است. ادبیات داستان آن‌قدر روان است که هیچ وقت از خواندن آن خسته نمی‌شوی. جملات کوتاه، ادبیات نزدیک به گفتار، به دور از کلمات و اصطلاحاتی که برای گوش غریبه و سنگین باشد. البته که همه این ویژگی‌ها را دارد و شکسته‌نویسی ندارد.

شما با استفاده از ادبیات می‌توانید نوشته خود را صمیمی، جذاب، خواندنی و پر از احساس کنید.

یک مثال ساده می‌زنم. به جمله «من امروز به بازار رفتم» دقت کنید. ساختار جمله آن‌قدر کهنه و تکراری است که فکر می‌کنید این جمله از سال‌های اول ابتدایی تا الان جلوی چشم شما بوده. کافی است ده دقیقه به یک متنِ پر از امثال این جمله نگاه کنید تا حال‌تان از خواندن هر نوشته‌ای بهم بخورد.

حالا من با نزدیک کردن ادبیات همان جمله به گفتار، اصطلاحا از آن «آشنایی زدایی» می‌کنم. کافی است بنویسم «امروز رفتم بازار». این چیزی است که خواننده مطلب به جمله اول ترجیح می‌دهد. البته کار من در مبتدی‌ترین سطح (و شاید زیر آن) انجام شد. شاید کسی که دارد یک داستان می‌نویسد و می‌خواهد از زبان یک آدم عشق خرید این جمله را نقل کند بنویسد: «امروز بهترین لباسم را پوشیدم و به دیدن بازار عزیزم رفتم.»

در مجموع راه‌های زیادی برای آشنایی زدایی از متن وجود دارد. نزدیک کردن زبان نوشته به گفتار، استفاده از اصطلاحات و کلمات زبان محاوره یک صنف خاص یا مردم کف خیابان، کوتاه کردن جملات و خیلی چیزهای دیگر که من یاد ندارم و شما قرار است در نظرات به آن اشاره کنید.

..................

منبع: سایت جیم jeem.ir

....................

آموزش خبرنگاری به شیوه ی رویترز

دریافت
حجم: 526 کیلوبایت

بنا نبوده در این‌جا بحث تئوری و تخصصی انجام بدهیم. می‌خواهیم یک چیزی بگوییم که ملموس و قابل اجرا باشد. چند مطلب از روزنامه یا مجله انتخاب کنید، آن‌ها را بخوانید، ببینید آن‌ها را به چند قسمت کلی می‌شود تقسیم کرد؟ اکثر مطالب (و ما بیشتر با همین‌ها سر و کار داریم) از گزارش بگیر تا مقاله و نقد و یادداشت را می‌توان به سه قسمت کلی تقسیم کرد. 1. مقدمه، 2. بدنه یا متن اصلی و 3. پایان بندی. این موضوع در گزارش و مقاله به شدت محسوس است و در فرم‌هایی مثل یادداشت و مصاحبه کمتر به چشم می‌آید (ولی هست).

اصلا بنا نداریم این‌جا بگوییم: «اهم اهم، خوب انواع لید (مقدمه) در گزارش؛ لید توصیفی، لید کوفته قلقلی(!)، لید کمبزه با خیار(!) و...» خلاصه قصد نداریم کلی اسم این‌جا لیست کنیم و جلوی هر کدام‌شان هم دو خط تعریف.

 

مقدمه مطلب بعد از تیتر مهم‌ترین قسمت مطلب به شمار می‌رود. خواننده، تیتر مطلب شما را می‌بیند و جذب آن می‌شود، رویش کلیک می‌کند و شروع به خواندن مقدمه آن می‌کند. اگر مقدمه کشش لازم را داشت؛ به احتمال زیاد خواننده تا ته مطلب می‌رود، ولی اگر مقدمه به جای جاذبه، دافعه داشت؛ خیال‌تان راحت که یک نفر هم مطلب شما را تا ته نمی‌خواند.

من پیشنهاد می‌کنم در نوشتن بخش ابتدایی مطلب یا همان مقدمه حسابی حوصله به خرج دهید. فعلا کاری ندارم که در چه فرمی دارید مطلب می‌نویسید، خاطره است یا یاداشت یا گزارش و هرچه... شما می‌توانید با گفتن بعضی چیزها مقدمه‌تان را جذاب کنید. مثلا اگر بهانه ویژه‌ای برای نوشتن مطلب دارید، آن را در مقدمه بیارید، یا اگر مطلب شما شامل یک داستان خنده‌دار، جذاب، یا تکان دهنده است، حتما آن حادثه یا بخشی از آن را در مقدمه بیاورید. بعضی وقت‌ها هم طرح یک سوال یا گفتن یک خبر مهم باعث پر کشش شدن مقدمه می‌شود.

+ بقیه‌اش را شما در قسمت نظرات بگویید. با چه ترفند‌هایی می‌شود مقدمه مطلب را جذاب کرد.

از مقدمه که بگذریم نوبت متن یا بدنه اصلی مطلب است. این‌جا همان‌جایی است که شما حرف حساب‌تان را می‌زنید، اصل ماجرا را شرح و بسط می‌دهید، ایراد می‌گیرید، تحلیل می‌کنید، تعریف می‌کنید و این بخش ارتباط مستقیمی دارد با دانسته‌های شما، تحقیقات میدانی و غیر میدانی و زاویه نگاه‌تان درباره موضوع. 

پایان بندی هم مشخص است دیگر؛ آن قسمتی است که شما مطلب را جمع می‌کنید، گاهی با نتیجه گیری همراه است. گاهی با طرح یک سوال، گاهی با تعریف پایان ماجرا، گاهی با بیان یک عبرت و...

** نکته مهم: با این‌که مطلب را می‌شود به سه بخشی که نام برده شد تقسیم کرد ولی باید یادمان باشد که این سه بخش جزو یک مطلب واحد هستند. این تقسیم‌بندی فقط برای هدایت ذهن خود ما و خواننده مطلب به کار می‌رود. بگذارید بجای حرف اضافه یک مثال بزنم.

 

تیتر: حامد نادری به جمع مرغ‌ها پیوست

مقدمه: جای همه شما خالی دیروز عروسی ادمین سایت بود. بالاخره حامد نادری هم با چشمی‌هایی پر اشک و نیشی تا بناگوش باز دست عیالش را گرفت و به خانه خودش رفت تا زندگی عاشقانه‌شان را رسما آغاز کنند. البته این عروسی همچین هم بی‌حاشیه نبود.

(در قسمت مقدمه من سعی کردم با بیان یک خبر مهم (این خبر برای مخاطب من که بروبچ سایت هستند مهمه نه بقیه مردم) خواننده را جذب مطلب کنم. خواننده بعد از مطالعه تیتر و مقدمه کاملا می‌داند با چطور مطلبی سروکار دارد.)

بدنه اصلی: شما که می‌دانید؛ شاید هم ندانید! ولی وقتی این بروبچه‌های سایت دور هم جمع می‌شوند، انگار ابرهای مثبت و منفی به هم برخورد می‌کنند. خلاصه دیشب کل تالار داشتند با حیرت به ما که دور دو تا میز جمع شده بودیم نگاه می‌کردند و احتمالا از خودشان می‌پرسیدند: «خدا به دور! اینا رو کی راه داده این‌جا؟» حالا من کار ندارم که یک عده رفتند و با داماد عکس سلفی گرفتند! یا یک عده که اول اسم‌شان مجید حسین‌زاده است، از میز کناری میوه قرض(!) می‌گرفتند. ماجرایش مفصل است و در پستی جدا باید به آن پرداخت.

(در بدنه اصلی، من به تعریف کردن حاشیه عروسی پرداختم و به خواننده گفتم که قرار است در پستی جداگانه، شرح این شلوغ‌بازی‌ها را بخواند.)

پایان‌بندی: خلاصه این‌ها را نگفتم که فقط دل‌تان بسوزد؛ خواستم بگویم ادمین تا چند وقتی حسابی شمع و گل و پروانه‌ای است و الان بهترین وقت برای ادمین آزاری و گرفتن باج است، هر چه گرفتید، فیفتی فیفتی.

(در پایان بندی هم استنتاج خودم را از شرایط موجود گفتم.)


البته نوشتن این مطلب سرسری بود و موضوع هم دم دستی. امیدوارم شما هم در کامنت‌ها به بیان تجارب‌تان بپردازید و بگویید از چه راه‌هایی می‌شود یک مطلب منسجم‌ و پرکشش‌ نوشت. مثال یادتان نرود.

 .........................

منبع: سایت جیم

....................................

گزارش نویسی

دریافت
حجم: 872 کیلوبایت

تیتر + خبر

| پنجشنبه, ۱۳ آبان ۱۳۹۵، ۰۱:۰۰ ب.ظ | ۰ نظر

 بعد از این‌که ما سوژه را انتخاب کردیم. تصمیم می‌گیریم که در مورد این سوژه چه می‌خواهیم بگوییم. شاید فقط می‌خواهیم به عنوان یک خبر مطرحش کنیم، به طور مثال یارانه‌ها دو برابر شده و این مهم است که بقیه بدانند یا برای من یک اتفاق خنده دار افتاده و دوست دارم بقیه هم مطلع شوند. یا نقدی و تحلیلی نسبت به آن داریم که دوست داریم بیانش کنیم یا اصلا می‌خواهیم نظر مردم را راجع به آن بدانیم، یا نیت‌مان آموزش یک سری مهارت است و خیلی موارد دیگر که باید بنشینیم فکر کنیم و با توجه به هدف‌مان از نوشتن و نوع خواننده مطلب‌مان، آن‌ها را مشخص کنیم.

خب حالا من یک سوژه دارم، می‌دانم که چه چیزی هم قرار است بگویم. می‌ماند یک فرم مناسب برای بیان آن. فرم‌های خیلی زیادی برای گفتن یک حرف وجود دارد، بعضی‌ها در روزنامه‌نگاری مرسوم‌اند، مثل یادداشت، گزارش، مصاحبه، مقاله، طنز و... بعضی‌ها هم غیر مرسوم است، مثل آن چیزی که در خیلی وبلاگ‌ها می‌بینیم.

بعدتر در مورد چند فرم به درد بخور و رایج در نوشتن با هم صحبت می‌کنیم. اما موضوع صحبت امشب، پله اول این فرم‌هاست. چیزی که در هر مطلبی وجود دارد و بی شک مهم‌ترین قسمت یک مطلب به شمار می‌رود. بخشی که به آن تیتر می‌گوییم.

در مورد اهمیت تیتر هر چه بگویم کم است، هر کسی به نحوی برای تیتر ابراز چاکری می‌کند، یکی می‌گوید «تو قله روزنامه‌‌نگاری هستی»، دیگری می‌گوید «تو اصل مطلب هستی» یکی نعره می‌زند «بابا تو دیگه کی هستی!» و خلاصه این‌که تیتر خیلی مهم است، چون اولین قسمتی از مطلب شماست که دیگه می‌شود و اگر خواننده را جذب نکند و خدایی نکرده پس بزند، کلا دور خوانده شدن مطلب‌تان را خط قرمز بکشید.

 

|| تیتر خوب چه تیتریه؟

در مورد تیتر زنی کتاب‌های زیادی نوشتند، البته ما قرار نیست همه‌شان را بیاوریم این‌جا با هم بخوانیم چون در برنامه من یکی که نیست بروم برای نشریه تایمز تیتر بزنم. ولی یک سری اصول هست که در اکثر کتاب‌ها و منابع تکرار شده است.

خلاصه‌اش این می‌شود که تیتر باید تا حد امکان کوتاه و فشرده باشد، زیبا باشد، مثلا موزون، دارای قافیه و حرکت باشد و در عین حال با سبک نگارش متناسب. بعد هم تاکید شده که تیتر باید رسا و تاثیر گذار و به دور از ابهام باشد. یعنی خواننده اولا جذب زیبایی واژه‌ها (در تیتر زنی حرفه‌ای علاوه بر جذب به واژه باید یک رابطه ذهنی هم با تیتر بر قرار کند) شود، ثانیا با خواندن تیتر بفهمد که قرار است با چه مطلبی و چه موضوعی رو به رو شود.

یک سری اصول دیگر هم هست که البته به اندازه قبلی‌ها روی آن تاکید نشده و بعضی وقت‌ها قابل چشم پوشی است، مثلا این‌که سوالی نباشد، با حرف اضافه شروع نشود، فعل منفی در آن نباشد و...

خیلی حرف زدم بگذارید یک مثال بزنم.

همشهری جوان تیتر اصلی زده بود «علیرضا خنده» (مطلبی بود درباره علیرضا خمسه)

این تیتر هم کوتاه است، هم آهنگ خوبی دارد، هم با ذهن مخاطب بازی می‌کند و نا خودآگاه او را یاد علیرضا خمسه می‌اندازد.

نمونه تیترهای خوب زیاد است، برای این‌که مطلب طولانی‌تر از این نشود در کامنت‌ها هر کسی چند تیتر خوب می‌گوید و می‌نویسد که چرا از این تیترها خوشش آمده است.

 

تیتر اجزای مختلفی هم دارد، مثلا تیتر اصلی (که در همه مطالب هست) ، روتیتر ، زیر تیتر و میان تیتر و...

رو تیتر مقدمه و موخره‌ای است بر تیتر، البته شاید مطلب شما به روتیتر نیاز نداشته باشد (ما در سایت جیم به اشتباه برای همه مطالب روتیتر می‌گذاریم).

زیر تیتر هم به موازات تیتر می‌آید و در مواردی می‌آید که موضوعات مهم و متعددی باید تیتر شود.

میان‌تیتر هم در بین پاراگراف‌ها و برای ایجاد تنوع استفاده می‌شود.

البته ویژگی‌های بالا برای تمام اجزای تیتر بهتر است رعایت شود.

یک مثال: 

روتیتر: به دلیل تلفات در تونل میدان شهدا مشهد؛

تیتر اصلی: شهردار: عملیات را متوقف می‌کنیم

زیر تیتر: تلفات به بیش از 10 نفر رسید

.............................................................
منبع سایت جیم jeem.ir
.................................................

خبر

دریافت
حجم: 813 کیلوبایت